آفتاب- سرویس فرهنگ و اندیشه: آیت‌الله یثربی با اشاره به اینکه «انتظار فرج در روایات ما به منزله برترین اعمال شناخته شده گفت: «این به آن معنا نیست که در مقابل حوادثی که اتفاق می‌افتد مخصوصاً نسبت به نیازمندی و مساعدت به دیگران ساکت بنشینیم. در مقابل اتفاقات وظائفی داریم که ممکن است شکل این وظائف و یاری کردن به افراد با هم تفاوت داشته باشد».

تعداد ائمه علیهم السلام و و جود امام زمان عجل الله فرجه در روایات شیعه و سنّی 
آیت‌الله یثربی در رابطه با وجه اشتراک دیدگاه شیعه و سنی در مورد ظهور حضرت حجت (عج) خاطرنشان کرد: «چه در تاریخ شیعه و چه در تاریخ علمای اهل تسنن این روایت وجود دارد که مهدی (عجل الله فرجه) از نسل رسول‌الله صلی الله علیه و آله و سلم و از اولاد فاطمه (علیهاالسلام)

		” چه در تاریخ شیعه و چه در تاریخ علمای اهل تسنن این روایت وجود دارد که مهدی (عجل الله فرجه) از نسل رسول‌الله صلی الله علیه و آله و سلم و از اولاد فاطمه (علیهاالسلام) است.... “

است».

وی در ادامه به برخی تفاوت نظرهای اهل تسنن و شیعه درباره حضرت ولی عصر (عجل الله فرجه) اشاره کرد و گفت: «اهل تسنن می‌گویند او هنوز نیامده و بعداً می‌آید ولی شیعه معتقد است که آمده و آن را با برهان عقلی ثابت می‌کند و این یعنی همان ضرورت وجود امام»(11).

آیت‌الله یثربی افزود: «اهل تسنن معتقد است عالم بدون امام می‌شود اما شیعه می‌گوید عالم بدون امام نمی‌شود».

وی خاطرنشان کرد: «ائمه ما 12 نور مقدس هستند، اهل تسنن نیز این حقیقت را قبول دارند (12)، ائمه آنها هم 12 عدد هستند اما امامت آنها گاهی به ولید یا یزید یا معاویه می‌رسد که این قابل قبول نیست،‌ چون بنا برآنچه پیامبر (صلی الله علیه و آله وسلم ) وعده کرده است ائمه ما همگی از صلحا هستند».

رئیس حوزه علمیه کاشان با اشاره به نسبتی که برخی از اهل تسنن به شیعیان می‌دهند، گفت: «آنها به شیعه این نسبت را می‌دهند که شیعه معتقد است که مهدی (عجل الله فرجه) متولد شده و در چاه سامرا پنهان است! اما این یک اتهام است. چون از نظر شیعه آغاز غیبت امام از سردابه مقدس است و حضرت از آن زمان و از آن مکان به بعد دیده نشده‌اند».

انجمن حجتیّه و انتظار فرج
رئیس حوزه علمیه کاشان در پاسخ به این سوال که قبل از انقلاب برای مقابله با جریان بهائیت و بابیه جریانی به نام حجتیه راه‌اندازی شد آیا این جریان، جریانی انحرافی محسوب می‌شود یا خیر؟ گفت: «انجمن حجتیه یک جریان معارضه با انحراف بود و برای مقابله با انحرافات بابیه و بهائیت به وجود آمد و اگر تاریخچه آنها را مطالعه کنیم، می‌فهمیم که از نظر عقیدتی اختلافی با ما ندارند، مخصوصاً نسبت به اصول دین (توحید- نبوت- امامت-

		” حضرت امیرالمومنین (علیه السلام) هم در ذیل آیه (هوالذی ارسل رسوله بالهدی...) می‌فرمایند: «ظهور دین و غلبه آن به این معناست که هیچ آبادی نمی‌ماند مگر آنکه در آن شهادت به یگانگی خدا و توحید داده شود». ... “

معاد- عدل)؛ هرچند که ممکن است سلیقه‌های خاصی از لحاظ گرایشات سیاسی داشته باشند که بعضی می‌پسندند و بعضی نمی‌پسندند».

آیت‌الله یثربی در ادامه با اشاره به اینکه «انتظار فرج در روایات ما به منزله برترین اعمال شناخته شده (13) گفت: «این به آن معنا نیست که در مقابل حوادثی که اتفاق می‌افتد مخصوصاً نسبت به نیازمندی و مساعدت به دیگران ساکت بنشینیم. در مقابل اتفاقات وظائفی داریم که ممکن است شکل این وظائف و یاری کردن به افراد با هم تفاوت داشته باشد».

تامّل در علایم ظهور
رئیس مؤسسه تحقیقاتی «علّامه مجدٌِد وحید بهبهانی» در مورد وجود روایاتی درباره علائم زمان ظهور و تطبیق این علائم به دوران معاصر با بیان اینکه «علائم در آستانه ظهور زیاد است مثل خروج سفیانی، خروج دجال، استماع صیحه از ناحیه شرق و ..»، خاطرنشان کرد: «آیا واقعاً این علائم مرّ همین علامت است، یا نه، سؤالی است که باید به آن پاسخ گفته‌شود».

وی افزود: «مثلاً در روایات آمده است که در زمان ظهور، سیدی حسنی در خراسان ظهور می‌کند. حال سؤال اینجاست که آیا این سیدحسنی، آقای حسنی است یا سیدی از نسل امام حسن (علیه السلام) و یا اشاره به موضوع دیگری دارد»؟

آیت‌الله یثربی در ادامه به ذکر مثال دیگری در این باب پرداخت و گفت: «حتی تعداد یاران حضرت که گفته شده 313 نفر هستند آیا واقعا این قابل قبول است که امام با این تعداد بتواند دنیا را بگیرد؟ یا این اعداد و نشانه‌ها رمز است و یا این تعداد افراد، فرماندهان لشکری و کشوری حضرت هستند؟ در روایات هم صراحتی نیست و علائم به صورت اشاره و رمز ذکر شده‌اند».

وی با اشاره به اینکه «بعد از ظهور نشانه‌های قوی‌تری داریم»، گفت: «به عنوان مثال روایات متعددی وجود دارد که وقتی امام زمان (عجل الله فرجه) می‌آیند خداوند همه اسباب و ابزار را برای موفقیت

		” از نظر این استاد حوزه علمیه قم، حوزه در این زمینه کوتاهی نکرده؛ هرچند شاید در مقطعی کم‌کاری صورت گرفته باشد و یا آن‌طور که انتظار می‌رفته کار نشده باشد اما آن‌را فراموش نکرده‌است.... “

ایشان مهیا می‌نماید».

استاد برجسته حوزه علمیه قم در این مورد به ذکر روایتی از حضرت رسول اکرم (صلی الله علیه و آله وسلم) که «مرحوم شیخ صدوق» (قدس سره) در کتاب «کمال‌الدین» و در ذیل تفسیر آیه (هوالذی ارسل رسوله بالهدی و دین الحق لیظهره علی الدین کله) نقل کرده‌اند، پرداخت و با بیان این مطلب که «معنای غلبه بر تمام ادیان (علی الدین کله) هنوز اتفاق نیفتاده و فرض هم بر این است که وعده قرآن تخلف‌ناپذیر است پس خدا این پیغمبر (رسول اکرم صلی الله علیه و آله وسلم) را فرستاده که دینش بر همه ادیان غلبه کند و حاکم مطلق در دنیا شود، اما هنوز به طور کامل این اتفاق نیفتاده و حاکم مطلق نشده است ولی باید این اتفاق بیفتد»، گفت: «حضرت (رسول اکرم صلی الله علیه و آله وسلم) نیز فرمودند: هنوز تأویل این آیه محقق نشده و نخواهد شد تا زمانی که امام عصر (عجل الله فرجه) خارج شوند. و وقتی ایشان ظهور کنند همه مشرکین برای امام، آشکار می‌شوند،‌ حتی اگر کافر و مشرکی که در مقام توطئه علیه امام باشد، در دل سنگی پنهان شده باشد سنگ به زبان می‌آید و به امام می‌گوید که مشرکی دردل من پنهان است آن را بشکن و مشرک را بکش» (14).

وی افزود: «حضرت امیرالمومنین (علیه السلام) هم در ذیل آیه (هوالذی ارسل رسوله بالهدی...) می‌فرمایند: «ظهور دین و غلبه آن به این معناست که هیچ آبادی نمی‌ماند مگر آنکه در آن شهادت به یگانگی خدا و توحید داده شود».

آیت‌الله یثربی در ادامه به ذکر روایت دیگری از علایم پس از ظهور پرداخت و گفت: «بر اساس این روایت، حضرت پس از ظهور در کنار دیوار کعبه می‌ایستند و صدا می‌زنند (یا اهل العالم انا بقیة‌الله) (15). این صراحت دارد و همگان هم می‌شنوند و به این معنا است که همه خلقت در ید ایشان است».

نقش روحانیّت

		” در مورد ساخت مسجد جمکران به دستور امام زمان (عجل الله فرجه) روایت روشن، واضح و صریحی وجود ندارد و گفته می‌شود مومنی خوابی دیده و یا اینکه مکاشفه‌ای صورت گرفته است. ... “

در مورد مساله مهدویّت
رئیس حوزه علمیه کاشان در پاسخ به این سوال که «نقش روحانیت شیعه، خصوصاً حوزه قم در تبیین مهدویت و ایجاد نهضتی مجدد در این‌باره چه می‌تواند باشد و وظیفه شیعیان جهان در جهت تعجیل ظهور امام زمان (عج) چیست»؟ اظهار داشت: «ما معتقدیم که هرچه در مورد حضرت بقیه‌الله (عج) کار شود باز هم کم‌کاری صورت گرفته و ادای حق نشده است».

وی افزود: «در واقع، بزرگان ما، هر کس بر حسب توان خود،‌ چه در گذشته و در چه عصر معاصر، برای تبیین وجود مقدس حضرت و تبیین شرایط ظهور، کارهای خوبی انجام داده‌اند».

آیت‌الله یثربی در ادامه به ذکر مثال‌هایی در این مورد پرداخت و گفت: « عالم و محقق بزرگوارآقای شیخ محمد غروی، مجموعه‌ای سه جلدی از رسایل امام عصر (عج) را به نام «رسائل الامام المهدی (عج)» جمع‌آوری کرده‌اند که فقط نامه‌های امام در آن ذکر شده است».

این استاد برجسته حوزه علمیه قم با اشاره مختصر به یکی از نامه‌هایی که در این کتاب ذکر شده‌است گفت: «از نامه حضرت در مورد ثمره وجودی امام در عصر غیبت و عنایت حضرت و همچنین در خصوص اینکه ایشان محور آفرینش و مجرای فیض الهی می‌باشند این‌گونه برداشت می‌شود که حتی اگر ایشان غائب هم باشند این فیض قطع نخواهد شد و مانند خورشیدی که در پس ابری باشد باز نور و اثر خودشان را می‌رسانند» (16).

آیت‌الله یثربی همچنین به کتاب «منتخب الاثر» از آثار آیت‌الله صافی اشاره کرد که بیش از چهل سال پیش تالیف شده و در آن آثار و روایاتی از معصومین درباره شئون مختلف حضرت روایت شده‌است.

از نظر این استاد حوزه علمیه قم، حوزه در این زمینه کوتاهی

		” دلی که می‌خواهد توجه به امام زمان (عجل الله فرجه) داشته باشد باید جدا از همه وابستگی‌ها و متعلقات باشد و اگر امام عصر (عجل الله فرجه) در آن دل از همه چیز مقدم‌تر باشد آن دل، دل منتظر واقعی است.... “

نکرده؛ هرچند شاید در مقطعی کم‌کاری صورت گرفته باشد و یا آن‌طور که انتظار می‌رفته کار نشده باشد اما آن‌را فراموش نکرده‌است.

آیت‌الله یثربی در ادامه با اشاره به این‌که در زمان کنونی هم موسساتی در حوزه هستند که در مورد حیات حضرت، ظهور، مهدویت و مسئله غیبت کارهای خوبی انجام می‌دهند، گفت: «حوزه نجف و کربلا هم،‌ کارهای خوبی در مورد حضرت انجام داده‌اند؛ مثل کتاب «محدث نوری» که از انتشارات نجف است. همچنین کتاب خوب و با ارزش آقای سیدمحمد صدر».

اعتبار مسجد جمکران
ایشان در مورد مسجد جمکران و چگونگی احداث این بنا تصریح کردند: «در مورد ساخت مسجد جمکران به دستور امام زمان (عجل الله فرجه) روایت روشن، واضح و صریحی وجود ندارد و گفته می‌شود مومنی خوابی دیده و یا اینکه مکاشفه‌ای صورت گرفته است. اما آنچه مسلم است قطعا آن فرد نیز نیت خیری داشته و مردم هم در این منطقه برای توسل به حضرت به مسجد می‌روند و با نماز برای ایشان، خود را تطهیر می‌کنند، اما در این خصوص روایت صریحی وجود ندارد. ولی اگر بگوییم که روایت صریحی وجود دارد، بدعت ایجاد کرده‌ایم و این اشکال دارد».

وظیفه شیعیان و منتظران واقعی
آیت‌الله یثربی در پایان، درباره وظائف شیعیان و منتظران واقعی حضرت ولی عصر (عجل الله فرجه)، با بیان اینکه «آنچه که به دنبال آن می‌گردیم لطافت روح است»، گفت: «اگر هر مسلمان همان وظائفی را که نسبت به موازین شرعی و اخلاقی، نسبت به شئون شخصی و اجتماعی و نسبت به احکام عملی خویش دارد و موظف است که از آنها تخطی نکند انجام دهد، در واقع معنی واقعی انتظار را انجام داده‌است». 

وی افزود: «دلی که می‌خواهد توجه به امام زمان (عجل الله فرجه) داشته باشد باید جدا از همه وابستگی‌ها و متعلقات باشد و اگر امام عصر (عجل الله فرجه) در آن دل از همه چیز مقدم‌تر باشد آن دل، دل منتظر واقعی است». 

===================================================
11- ریاض السالکین ، جلد 1 ، صفحه 188
12- مسند احمد ، جلد 1 ، صفحه 398 و مستدرک حاکم ، جلد 4 صفحه 501
13- بحارالانوار ، جلد 75 ، صفحه 208 و الخصال ، صفحه 616
14- کمال الدین ، صفحه 670
15- کمال الدین ، صفحه 331
16- کتاب الغیبة ، شیخ طوسی ، صفحه 292